انواع موتورهای الکتریکی
electric motors
● موتورهای DC
یکی از اولین موتورهای دوار، اگر نگوییم اولین، توسط میشل فارادی در سال ۱۸۲۱م ساخته شده بود و شامل یک سیم آویخته شده آزاد که در یک ظرف جیوه غوطه ور بود، می شد. یک آهنربای دائم در وسط ظرف قرار داده شده بود.
وقتی که جریانی از سیم عبور می کرد، سیم حول آهنربا به گردش در می آمد و نشان می داد که جریان منجر به افزایش یک میدان مغناطیسی دایرهای اطراف سیم می شود. این موتور اغلب در کلاس های فیزیک مدارس نشان داده می شود، اما گاهاً بجای ماده سمی جیوه، از آب نمک استفاده می شود.
موتور کلاسیک DC دارای آرمیچری از آهنربای الکتریکی است. یک سوییچ گردشی به نام کموتاتور جهت جریان الکتریکی را در هر سیکل دو بار برعکس می کند تا در آرمیچر جریان یابد و آهنرباهای الکتریکی، آهنربای دائمی را در بیرون موتور جذب و دفع کنند.
سرعت موتور DC به مجموعه ای از ولتاژ و جریان عبوری از سیم پیچهای موتور و بار موتور یا گشتاور ترمزی، بستگی دارد. سرعت موتور DC وابسته به ولتاژ و گشتاور آن وابسته به جریان است. معمولاً سرعت توسط ولتاژ متغیر یا عبور جریان و با استفاده از تپ ها (نوعی کلید تغییر دهنده وضعیت سیم پیچ) در سیم پیچی موتور یا با داشتن یک منبع ولتاژ متغیر، کنترل می شود. بدلیل اینکه این نوع از موتور می تواند در سرعتهای پایین گشتاوری زیاد ایجاد کند، معمولاً از آن در کاربردهای ترکشن (کششی) نظیر لکوموتیوها استفاده می کنند.
اما به هرحال در طراحی کلاسیک محدودیتهای متعددی وجود دارد که بسیاری از این محدودیت ها ناشی از نیاز به جاروبک هایی برای اتصال به کموتاتور است. سایش جاروبک ها و کموتاتور، ایجاد اصطکاک می کند و هرچه که سرعت موتور بالاتر باشد، جاروبک ها می بایست محکم تر فشار داده شوند تا اتصال خوبی را برقرار کنند.
نه تنها این اصطکاک منجر به سر و صدای موتور می شود بلکه این امر یک محدودیت بالاتری را روی سرعت ایجاد می کند و به این معنی است که جاروبک ها نهایتاً از بین رفته نیاز به تعویض پیدا می کنند. اتصال ناقص الکتریکی نیز تولید نویز الکتریکی در مدار متصل می کند. این مشکلات با جابجا کردن درون موتور با بیرون آن از بین می روند، با قرار دادن آهنرباهای دائم در داخل و سیم پیچ ها در بیرون به یک طراحی بدون جاروبک می رسیم.
● موتورهای میدان سیم پیچی شده
آهنرباهای دائم در (استاتور) بیرونی یک موتور DC را میتوان با آهنرباهای الکتریکی تعویض کرد. با تغییر جریان میدان (سیم پیچی روی آهنربای الکتریکی) می توانیم نسبت سرعت/گشتاور موتور را تغییر دهیم. اگر سیم پیچی میدان به صورت سری با سیم پیچی آرمیچر قرار داده شود، یک موتور گشتاور بالای کم سرعت و اگر به صورت موازی قرار داده شود، یک موتور سرعت بالا با گشتاور کم خواهیم داشت.
می توانیم برای بدست آوردن حتی سرعت بیشتر اما با گشتاور به همان میزان کمتر، جریان میدان را کمتر هم کنیم. این تکنیک برای ترکشن الکتریکی و بسیاری از کاربردهای مشابه آن ایده آل است و کاربرد این تکنیک می تواند منجر به حذف تجهیزات یک جعبه دنده متغیر مکانیکی شود.
● موتورهای یونیورسال(universal motors)
یکی از انواع موتورهای DC میدان سیم پیچی شده موتور ینیورسال است. اسم این موتورها از این واقعیت گرفته شده است که این موتورها را می توان هم با جریان DC و هم AC بکار برد، اگر چه که اغلب عملاً این موتورها با تغذیه AC کار می کنند.
اصول کار این موتورها بر این اساس است که وقتی یک موتور DC میدان سیم پیچی شده به جریان متناوب وصل می شود، جریان هم در سیم پیچی میدان و هم در سیم پیچی آرمیچر (و در میدانهای مغناطیسی منتجه) همزمان تغییر می کند و بنابراین نیروی مکانیکی ایجاد شده همواره بدون تغییر خواهد بود.
در عمل موتور بایستی به صورت خاصی طراحی شود تا با جریان AC سازگاری داشته باشد (امپدانس/رلوکتانس بایستی مدنظر قرار گیرند)، و موتور نهایی عموماً دارای کارایی کمتری نسبت به یک موتور معادل DC خالص خواهد بود.
مزیت این موتورها این است که میتوان تغذیه ی AC را روی موتورهایی که دارای مشخصه های نوعی موتورهای DC هستند بکار برد، خصوصاً اینکه این موتورها دارای گشتاور راه اندازی بسیار بالا و طراحی بسیار جمع و جور در سرعتهای بالا هستند.
جنبه منفی این موتورها تعمیر و نگهداری و مشکل قابلیت اطمینان آنهاست که به علت وجود کموتاتور ایجاد می شود و در نتیجه این موتورها به ندرت در صنایع مشاهده می شوند اما عمومی ترین موتورهای AC در دستگاه هایی نظیر مخلوط کن و ابزارهای برقی ای که گاهاً استفاده می شوند، هستند.
● موتورهای AC
عموماً ما دارای دو نوع از موتورهای AC هستیم: تک فاز و سه فاز.
▪ موتورهای AC تک فاز
معمول ترین موتور تک فاز موتور سنکرون قطب چاکدار است، که اغلب در دستگاه هایی بکار می رود که گشتاور پایین نیاز دارند، نظیر پنکه های برقی، اجاق های ماکروویو و دیگر لوازم خانگی کوچک.
نوع دیگر موتور AC تک فاز موتور القایی است، که اغلب در لوازم بزرگ نظیر ماشین لباسشویی و خشک کن لباس بکار می رود. عموماً این موتورها می توانند گشتاور راه اندازی بزرگتری را با استفاده از یک سیم پیچ راه انداز به همراه یک خازن راه انداز و یک کلید گریز از مرکز، ایجاد کنند.
هنگام راه انداز ی، خازن و سیم پیچ راه انداز ی از طریق یک دسته از کنتاکت های تحت فشار فنر روی کلید گریز از مرکز دوار، به منبع برق متصل می شوند . خازن به افزایش گشتاور راه انداز ی موتور کمک می کند. هنگامی که موتور به سرعت نامی رسید، کلید گریز از مرکز فعال شده، دسته کنتاکت ها فعال می شود، خازن و سیم پیچ راه انداز سری شده را از منبع برق جدا می سازد. در این هنگام موتور تنها با سیم پیچ اصلی عمل می کند.
▪ موتورهای AC سه فاز
برای کاربردهای نیازمند به توان بالاتر، از موتورهای القایی سه فاز AC (یا چند فاز) استفاده می شود. این موتورها از اختلاف فاز موجود بین فازهای تغذیه چند فاز الکتریکی برای ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی دوار درونشان، استفاده می کنند. اغلب، روتور شامل تعدادی هادی های مسی است که در فولاد قرار داده شده اند.
از طریق القای الکترومغناطیسی میدان مغناطیسی دوار در این هادی ها القای جریان می کند، که در نتیجه منجر به ایجاد یک میدان مغناطیسی متعادل کننده شده و موجب می شود که موتور در جهت گردش میدان به حرکت در آید.
این نوع از موتور با نام موتور القایی معروف است. برای اینکه این موتور به حرکت درآید بایستی همواره موتور با سرعتی کمتر از فرکانس منبع تغذیه اعمالی به موتور، بچرخد چرا که در غیر این صورت میدان متعادل کنندهای در روتور ایجاد نخواهد شد.
استفاده از این نوع موتور در کاربردهای ترکشن نظیر لوکوموتیوها، که در آن به موتور ترکشن آسنکرون معروف است، روز به روز در حال افزایش است.
به سیم پیچ های روتور جریان میدان جدایی اعمال می شود تا یک میدان مغناطیسی پیوسته ایجاد شود، که در موتور سنکرون وجود دارد، موتور به صورت همزمان با میدان مغناطیسی دوار ناشی از برق AC سه فاز، به گردش در می آید. موتورهای سنکرون را می توانیم به عنوان مولد جریان هم بکار برد.
سرعت موتور AC در ابتدا به فرکانس تغذیه بستگی دارد و مقدار لغزش، یا اختلاف در سرعت چرخش بین روتور و میدان استاتور، گشتاور تولیدی موتور را تعیین می کند. تغییر سرعت در این نوع از موتورها را میتوان با داشتن دسته سیم پیچ ها یا قطب هایی در موتور که با روشن و خاموش کردنشان سرعت میدان دوار مغناطیسی تغییر می کند، ممکن ساخت. به هر حال با پیشرفت الکترونیک قدرت می توانیم با تغییر دادن فرکانس منبع تغذیه، کنترل یکنواخت تری بر روی سرعت موتورها داشته باشیم.
● موتورهای پله ای
نوع دیگری از موتورهای الکتریکی موتور پله ای است، که در آن یک روتور درونی، شامل آهنرباهای دائمی توسط یک دسته از آهنرباهای خارجی که به صورت الکترونیکی روشن و خاموش می شوند ، کنترل می شود. یک موتور پله ای ترکیبی از یک موتور الکتریکی DC و یک سلونویید است. موتورهای پله ای ساده توسط بخشی از یک سیستم دنده ای در حالت های موقعیتی معینی قرار می گیرند، اما موتورهای پله ای نسبتا کنترل شده، می توانند بسیار آرام بچرخند. موتورهای پله ای کنترل شده با کامپیوتر یکی از فرمهای سیستم های تنظیم موقعیت است، بویژه وقتی که بخشی از یک سیستم دیجیتال دارای کنترل فرمان یار باشند.
● موتورهای خطی
یک موتور خطی اساساً یک موتور الکتریکی است که از حالت دوار در آمده تا بجای اینکه یک گشتاور (چرخش) گردشی تولید کند، یک نیروی خطی توسط ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی سیار در طولش، بوجود آورد. موتورهای خطی اغلب موتورهای القایی یا پله ای اند. می توانید یک موتور خطی را در یک قطار سریع السیر ماگلیو مشاهده کنید که در آن قطار روی زمین پرواز می کند.
منبع :
eshahmoradi58.blogfa.com
به نام یکتای هستی بخش
مقدمه
تربیت فرزند با همۀ سادگی و طبیعی بودن از کارهای دشوارومسؤلیت های سخت وسنگین است.
تا روزی که طفل خرد سال و در آغوش مادر است نگهداری او برای والدین یک مشکل است، روزی که به راه می افتد این دشواری به گونه ای دیگر رخ می نمایدوزمانی که به مدرسه وکلاس درس وارد می شود وآغاز فراگیری علم و دانش های گونا گون می رسد ،این سختی دو چندان می شود.
همهً آنهایی که به مدرسه میروند به یک میزان توفیق پیشرفت ندارندوهمۀ آ نان که در سایۀ لطف و عنایت و زحمت والدین و مربیان قرار می گیرند، به یک درجه رشد نمی کنند.
برای عده ای مسألۀ افت تحصیلی پیش می آید که علت آن خواه موجه ویا غیرموجه برای والدین و مربیان مشکل آفرین است وطبیعی است که باید در این مورد تدابیر خاصی اندیشیده ومشکل بر طرف شود.
اساس این پژوهش دانش آموزانی را در بر می گیرد که دلیل عقب ماندگی درسی آن ها ذهنی وارثی نبوده ، بلکه در عین داشتن هوش و استعداد کافی از دروس و برنامه های تحصیلی عقب مانده اند و نمی توانند همگام با دیگر دانش آموزان پیش بروند ودر به دست آوردن موفقیت های تحصیلی دشواری هایی برای خود و دیگران می آفرینند.
به کار گیری روش های متعدد وابتکاری می تواند با توجه به موقعیت های مختلف زمانی ومکانی نقش مهمی در پیشرفت دانش آموزان داشته با شد و آینده ی تاریک وبی روح آنان را به دنیایی روشن وزیبا تبدیل نماید
.
توصیف وضع موجود
اینجانب زهرا منصوری دارای 5 سال سابقه تدریس با مدرک تحصیلی لیسانس علوم تجربی در سال تحصیلی 89-1388 به عنوان دبیر علوم تجربی آموزشگاه راهنمایی تربیت روستای قویی از توابع منطقه افشار مشغول خدمت می باشم.تعداد جمعیت دانش آموزی این مدرسه 79 نفر میباشد که به صورت تک شیفت ومختلط در 3 کلاس (هرپایه یک کلاس)اداره می شود .شغل اکثر اهالی روستا کشاورزی و دامداری میباشد به همین خاطر بیشتر دانش آموزان در صحرا یا خانه به والدین خود کمک می نمایند.
در طول سال تحصیلی در پایه اول راهنمایی با 20 نفر دانش آموز در موارد متعدد متوجه شدم که آزمون های کتبی و شفاهی بسیاری که در درس علوم تجربی به عمل می آوردم و روش تدریس های متعدد و فعال که به کار می گرفتم تعدادی از دانش آموزانم(6نفر) نمرات پائین تر از حد انتظار کسب می کنند و شدیداً دچار افت تحصیلی هستند.این دانش آموزان حتی سرکلاس هنگام تدریس یا حل کردن تمرینات علاقه ای از خود نشان نمی دادند و من نیز مجبور به استفاده از راه حل های موقت جهت جلب توجه آنها نسبت به درس بودم .
هر بار پس از تصحیح برگه های امتحانی واقعاً نگران می شدم و به این فکر می کردم که چرا اینگونه است ؟ و چگونه می توانم این وضعیت نامطلوب را تغییر دهم .
برای یادگیری بهتر گاهی امتحانات شفاهی برگزار می کردم و ابتدا افراد داوطلب را برای پاسخ دهی می آوردم ، سپس با هر گروه یکی ، دو نفر از شاگردان ضعیفم را نیز صدا می زدم اما باز می دیدم که نتیجه ی آن چنان مطلوب حاصل نمی شود .
.
با اینکه کلاس را به گروه هایی 5 نفره تقسیم بندی کرده بودم آنها در گروه کاری انجام نمی دادند و کارهای خارج از کلاس را انجام نمی دادند و همیشه داد سر گروه را در آورده بودند .
در مصاحبه هایی که با خود دانش آموزان داشتم آنها اظهار می کردند که قبل از امتحانات درس می خوانند ولی فراموش می کنند . ولی در صحبت با والدین آنها متوجه شدم که آنها نیز از نحوه ی درس خواندن و انجام تکالیف فرزندشان و نمرات امتحانی آنان ناراضی بودند .
مسئله را که با تعدادی از دبیران در میان گذاشتم آنان نیز عقیده داشتند که دانش آموزان به دلیل مشکلات زیادی که دارند قدرت تمرکز در کلاس را ندارند .
خواهر شریفی مربی پرورشی آموزشگاه که بیشتر با دانش آموزان این مدرسه سر و کار داشته است نیز اظهار داشتند که باید قبل از امتحانات نوبت اول مشکلات و مسایل آنان شناسایی میشد و راه حلی مناسب پیدا می کردید که تا حدودی پیشرفت در وضعیت درسی آنان ایجاد شود . دوست داشتم کاری کنم که این 6نفر نیز به دانش آموزان فعالی تبدیل شوند و سطح نمراتشان روز به روز بالاتر برود و بدین ترتیب تصمیم گرفتم با تحقیقات مناسب و مطالعه کتابهای مرتبط با این موضوع در این وضعیت تغییری دهم و بدین ترتیب پژوهش من شروع شد .
گرد آوری شواهد (1)
الف : کسب نمرات
با توجه به توضیحاتی که در توصیف وضع موجود گفته شد ارزیابی دقیقی از نمرات سه ماه مهر و آبان و آذرو نمرات نوبت اول انجام دادم و متوجه شدم که تعداد 6نفر از دانش آموزان پایه اول در درس علوم تجربی نتایج خوبی را کسب نکردند (پیوست1).
حسین رستمی | مصطفی خدابنده لو | محسن سلطانی | رامین آهنگر | علی جهانشاهلو | خدیجه سلطانی | دانش آموز امتحان |
7 | 9 | 6 | 8 | 7.5 | 9 | مستمر(علوم تجربی) |
6.5 | 7.25 | 7.5 | 10 | 6 | 10 | مستمر(علوم تجربی) |
9.5 | 8 | 9 | 8.5 | 8 | 9 | مستمر(علوم تجربی) |
7.5 | 8.5 | 7 | 8 | 8 | 8.5 | نمره نوبت اول |
7.62 | 8.18 | 7.62 | 8.62 | 7.37 | 9.12 | میانگین نمرات هر دانش آموز |
جدول شماره2:میانگین نمرات مهر،آبان،آذر ونوبت اول
نمودار میانگین نمرات در نوبت اول
ب : پرسش نامه
جهت آگاهی از دلایل دانش آموزان برای درس نخواندن به این 6نفر پرسش نامه ای دادم که10 تا از عوامل عمده ی افت تحصیلی(این 10عامل رابر اساس مطالعات خودم واظهارات همکاران وبا توجه به مشکلات کلاس از بین 50 دلیل انتخاب نمودم) در آن گنجانده شده بود و از آنها خواستم که آنچه حقیقت است را علامت بزنند . (پیوست 2 )
پس از بررسی و تجزیه و تحلیل پاسخ ها مشخص شد که دانش آموزان به ترتیب عوامل زیر را سبب کاهش نمرات خود می دانند:
* نداشتن برنامه ریزی درسی مناسب درخانه:100%
* بی توجهی والدین به اموردرسی فرزندشان:100%
* درس نخواندن وکم کاری:87%
* بی توجهی سر کلاس:75%
* بی دقتی در امتحانات:62%
* تصمیم نداشتن جهت ادامه تحصیل:50%
* ضعیف بودن پایه :36%
* اختلافات ودرگیریهای والدین:25%
* اضطراب امتحان:25%
* مناسب نبودن روش تدریس معلم:12%
ج : مصاحبه با والدین
در تاریخ 05/11/1388جلسه ای با والدین این بچه ها در رابطه با ضعف فرزندشان و کارهایی که در خانه انجام می دهند صحبت کردم و اظهارات آنها را یادداشت نمودم که در زیر آمده است.
. پدر رامین آهنگر :رامین از وقتی به خانه می آید تمام فکرش بازی و سرگرمی است . تند تند تکالیفش را انجام می دهد و اگر قرار باشد که امتحانی بدهد اصلاً به ما نمی گوید مادر مصطفی خدابنده لو : مصطفی بازیگوش است . وقتی به خانه می آید می خورد و می خوابد و بعد از بیدار ی تا قبل از شام در کوچه فوتبال بازی می کند.
مادر محمد وعلی جهانشاهلو : محمد وعلی برادر هستند اما هر دو ضعیف هستند و در نوشتن تمرینات و تکالیف خارج از کلاس مشکل دارند ، ما هم سواد نداریم و نمی توانیم به آنها کمک کنیم .
پدر محسن سلطانی : ما در خانه مشکلات زیادی داریم ( شروع می کند به گفتن آنها) . وقتی محسن به خانه می آید کیفش را در گوشه ای می اندازد و به سراغ گوسفدان به صحرا می رود.
مادر حسین رستمی :
وقتی حسین به خانه می آید غذا می خورد ، استراحت می کند و بعد خودش شروع به مشق نوشتن و درس خواندن می کند ولی نمی دانم چرا نتیجه امتحاناتش این قدر بد است .
د : مصاحبه با همکاران
درجلسه ای درشورای دبیران در مورخه 15/11/1388 با همکاران در رابطه با
دلایل افت تحصیلی تبادل نظر نمودیم .
آقای شفیعی ( مدیر آموزشگاه ) :" بیشتر دلیل گرفتن نمره کم بی توجهی خانواده ها به درس و مشق بچه هاست ، چون دانش آموزان این منطقه بیشتر دارای مشکلات خانوادگی از قبیل ، اعتیاد ، ، درآمد کم ، بی سوادی هستند و دیگر جایی برای درس خواندن و یا توجه کردن به فرزندشان ندارند . آنها اهمیت نمی دهند که فرزندشان ادامه تحصیل کند و تا پنجم را که خواندند دیگر ترک تحصیل می کنند و انگیزه ای برای ادامه تحصیل ندارند" .
" دانش آموزان به دلیل ضعف پایه درسی باتلاش های بسیار معلم و خودشان باز نتیجه کمی را بدست می آورند . همچنین خانواده ها نقش مهمی در پیشرفت دانش آموزان دارند و باید آنها را وادار به همکاری نمائیم."
همچنین سایر همکاران نیز اذعان داشتند عواملی همچون:نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه وتحصیل،برخورد والدین با دانش آموزومحیط نا امن خانواده و وادار نمودن دآنش آموزان به کارهای سخت در افت تحصیلی موثرهستند.
ایشان معتقد بودند: برطرف کردن موارد فوق واجرا نمودن راه کارهای زیر می تواند مفید واقع شود:برنامه ریزی قابل اجرا،تغذیه مناسب،ایجاد صمیمیت،بررسی با دقت تکالیف در منزل،استفاده از تشویق و...."
پیشینه تحقیق :
تعریف افت تحصیلی "منظور از افت تحصیلی " کاهش عملکرد تحصیلی و درسی دانش آموزان از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب است یا به عبارتی دیگر فاصله قابل توجهی که بین توان و استعداد بالقوه و توان بالفعل خود در فعالیتهای درسی وپیشرفت تحصیلی مشهود باشد.
گرچه این تعریف می تواند همان کسانی که به دنبال شکست های پی درپی،از تحصیل عقب مانده اند رادربر گیرد،اما مفهوم افت تحصیلی صرفاً مردودی یا شکست در امتحانات نیست و می تواند شامل هر دانش آموزی شود که آموخته های آموزشگاهی او کمتر از توان بالقوه ودر حد انتظار اوست.
براساس این تعریف دانش آموزان تیزهوش نیزممکن است دچار افت تحصیلی وکم آموزی شوند."نصیریان(1382)
قائمی (1378) از دلایل عمده ضعف درسی دانش آموزان به موارد زیر اشاره می کند:
تنبلی، کمی هوش و استعداد، اختلافات والدین درگیریهای والدین، روش کار معلم، تبعیض ها، تنبیهات سخت، سنگینی برنامه، فشارهای روانی، معاشران بد، تمسخر و تحقیرها، محدودیت ها، وابستگی ها، و ... او می نویسد :" شاید ما نتوانیم در مورد اصلاح دانش آموز صددرصد به پیروزی برسیم ولی اصل مسأله باید مورد توجه قرار گیرد که موفقیت ما می تواند از درصد بالایی برخوردار باشد. به هر حال باید علل زمینه ساز ضعف درسی مشخص شوند و برای رفع آنها و جبران کمبودها خانه و مدرسه باید رابطه ی تنگاتنگ داشته باشند. باید برنامه ریزی شود و معلوم باشد که دانش آموز در خانه باید چه ساعتی از روز درس بخواند؟چه ساعتی بازی کند؟ کی بخوابد؟.این برنامه ریزی باید بر اساس توانائی های او انجام شود."
رحیمی (1386) در مقاله ای تحت عنوان «عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان » از عوامل موثر در رشد تحصیلی به شرح زیر نام می برد :
1- سازمان آموزش و پرورش
2- تأکید بر رشد عقلانی
3- جو عاطفی مدرسه و کلاس
4- پیش فرض های معلمان
5- عقب ماندگی آموخته شده
6- مسایل درون خانواده
وی در رابطه با اثرات پیشرفت تحصیلی می نویسد:
"اهمیت پیشرفت تحصیلی در سلامت روانی دانش آموزان به حدی است که برخی از متخصصان آن را حداقل تا نیمه دوم دوره جوانی معیار اساسی برای تشخیص عملکرد سالم دانسته اند".
بلوم به نقل ازرحیمی (1368) می نویسد: "هنگامی که محیط مدرسه محیطی حاکی از شایستگی و لیاقت را برای دانش آموزان فراهم کند نوعی مصونیت در برابر بیماری های روانی در فرد ایجاد می شود ولی افراد شکست خورده معمولاً به افسردگی، ناسازگاری و بی قراری مبتلا می گردند".
او در ادامه مقاله می نویسد:" اولین قدم جهت پیشرفت دانش آموز فرصت دادن به وی است تا موفقیت را هر چند سطحی تجربه کند و عزت نفس پیدا کند".
بلوم به نقل ازرحیمی( 1368 ) می نویسد:"بهره گیری از راه های زیر می تواند در ایجاد انگیزه در دانش آموزان به معلمان کمک کند:
1- بیان دقیق هدف های آموزشی
2- استفاده از تشویق های کلامی
3- بهره گیری ازآزمون هاو نمرات درایجاد انگیزه
4- ارائه محرک های جالب و تازه
5- ارائه ی مطالب از آسان به مشکل
6- پرهیز از ایجاد رقابت های نامناسب
7- استفاده از روش های متنوع در تدریس"
در جائی دیگر به این مورد برخورد کردم که:
"تماس و داد و ستددانش آموزان دارای ضعف درسی با هم سالان صرف نظر از نتایج مطلوب بسیاری که دارد، دست کم این مزیت را دارد که کودک را از حالت خود مداری خارج کند و به واقع گرایی رهنمون می سازد".پارسا(1357)
تجزیه وتحلیل داده ها
طبق لیست نمرات ومعدل دانش آموزان میانگین کل نمرات این 8 دانش آموز نمره ی -/7- می باشد که بسیار نامطلوب است؟ چه عواملی باعث این افت نمره شده است؟
چه موانعی باعث پیشرفت این دانش آموزان شده است ؟آیا واقعاً تمایلی به تحصیل ندارند؟ آیا از آینده ای که در انتظارشان است خبر ندارند؟اینها سوالاتی بود که به ذهنم می آمد. با توجه به شواهد 1 اعم از لیست نمرات، بررسی پاسخ نامه ها، بحث و تبادل نظر با همکاران محترم در رابطه با دلایل افت تحصیلی در مدرسهً خودمان و با استفاده از مطالعه کتاب ها و تحقیقات قبلی در این زمینه راه حل های را مورد بررسی قرار دادم.
یافتن راه حل ها
علت1:عدم علاقه به ادامه تحصیل:
راه حل ها
1- مشاوره با دانش آموز
2- مصاحبه با والدین
3- کم کردن انتظارات عالی
4- تشویق دانش آموز
5- مقایسه نکردن دانش آموز با دیگران
علت2:عدم درک ارزش کاروتوان آینده نگری
راه حل ها
1- معرفی افراد موفق
2- مطالعه کتاب غیر درسی
3- صحبت با دانش آموز
علت3:نداشتن انگیزه
راه حل ها
1- ایجاد علاقه به درس
2- دادن مسؤلیت
3- تشویق به موقع
علت4:ترس و اضطراب امتحان
راه حل ها
1-ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموز
2-آمادگی قبل از امتحان
3-صحبت با والدین
4-در نظر گرفتن هدف های کوتاه مدت
علت5 : عدم بکار گیری از وسایل کمک آموزشی در تدریس
راه حل ها
1- تجهیز آموزشگاه به وسایل کمک آموزشی و آزمایشگا هی
2- استفاده دقیق و بمو قع دبیران از وسایل کمک آموزشی
3- دادن آزادی عمل بیشتر به دانش آموزان در اجرای آزمایشهای کتاب
علت6: عدم رابطه بین خانه و مدرسه
راه حل ها
1- دعوت از والدین
2- توجیه والدین
3- فراهم آوردن امکانات
علت7::بی توجهی والدین نسبت به امور درسی فرزندشان
راه حل ها
1- ایجاد ارتباط بین خانه و مدرسه
2- مقایسه نکردن دانش آموز با دیگران توسط والدین
3- جلوگیری از تمسخر و تحقیر شد
انتخاب طرح جدید و اجرای آن
پس از بررسی کامل متوجه شدم که برای رسیدن به هدفم روش های بسیاری وجود دارد که دیگران هم استفاده کرده و گاهاً نیز موفق شده اند. اما من 3 روش برای دستیابی به هدفم پیدا کردم که خیلی سریع می توانستم با اجرای آن به بسیاری از عوامل اثرگذار بر پیشرفت تحصیلی دست پیدا کنم .
روش اول: دادن برنامه ی درسی
قبل از هر کاری چون به این نتیجه رسیده بودم که دانش آموزانم در خانه برنامه درسی منظمی ندارند و دچار سردرگمی هستند با کمک خود دانش آموزان در تاریخ 25/11/88 شروع کردیم به تهیه یک برنامه درسی که در توان کلیه دانش آموزان باشد. برای این که بعد از تعطیل شدن کلاس و رفتن به خانه بدانند چه ساعتی باید چه کاری انجام دهند این بیشتر یک برنامه پیشنهادی بود که کلیه دانش آموزانم از آن استقبال کردند.
روش دوم:تبادل نظررودرروی دانش آموز قوی با ضعیف . باتوجه به پاسخ های پرسشنامه قبلی و آگاه بودن از برنامه ریزی کردن دانش آموزان قوی خودم برای درس خواندن 6نفر از دانش آموزان ممتازم را قبلاً با آنها نیز در این باره صحبت کرده بودم (در تاریخ (27/11/88) و 6نفر دانش آموز تحت تحقیق را صدا زدم و آنها را به کلاس جبرانی بردم هر دانش آموز ممتاز با یک دانش آموز ضعیف در یک نیمکت نشاندم(گروه های دونفره) و از آنها خواستم در رابطه با سوالاتی که روی تخته می نویسم با هم تبادل نظر کنند.. قرار شد سئوال هارا یکی یکی پاسخ دهند و ابتدا دانش آموز ضعیف، سپس دانش آموز قوی توضیح دهد. آنها به سوالات جواب می دادند و وقتی نظارت می کردم متوجه می شدم که دانش آموزان ممتازچه زیباجواب ها را می دادندو دانش آموزان ضعیف به خوبی و با دقت گوش می دادند. در آخر نیز با پایان یافتن تبادل نظرها خودم نیز با پرسش و پاسخ هایی بحث را کامل کردتااگر پاسخ بعضی سوال ها ناقص بود یا هدف رسانده نشده بود کارناتمام نماند و من به هدفم در این روش نزدیک شوم.
در این روش دانش آموزان با هم کلاسی های خود صحبت می کنند. دانش آموز ضعیف می بیند و متوجه می شود که دوست ممتاز او چگونه فکر می کند؟ چه تصمیماتی برای آینده دارد؟ چگونه درس می خواند که برای امتحان اضطراب ندارد؟ و به این نتیجه می رسد که دوست من به دلایلی که گفت، موفق شده است.
در نتیجه دراوحس رسیدن به موفقیت ایجاد می شود و جان می گیرد. و علل زیر که از عوامل عمده ای در نداشتن انگیزه و افت تحصیل هستند از بین می رود:
1- عدم توان آینده نگری
2- ناتوانی در درس ارزش کار
3- نداشتن برنامه مناسب درس خواندن
4- احساس تنبلی و بی حوصلگی
5- عدم ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل
6- ترس و اضطراب در امتحان و ...
می بینید که به همین آسانی بسیاری از عوامل اثرگذار بر پیشرفت نیز ایجاد می شوند .
روش سوم: استفاده بیشتر از وسایل کمک آموزشی در امر یادگیری و یاددهی
قبل از امتحانات نوبت اول در تدریس علوم سعی می کردم از وسایل کمک آموزشی استفاده کنم و آزمایشهای داخل کتاب را انجام دهم ولی احساس کردم که باید در اجرای آزمایشات بی خطر به دانش آموزانم آزادی عمل بیشتری بدهم و از آنها بیشتر کمک بگیرم .
به این ترتیب ازاوایل نوبت دوم اجرای آزمایشها و تدریس بعضی از فصول کتاب را به دانش آموزان به صورت گروهی واگذار کردم و دانش آموزان ضعیف نوبت اول رابه نوبت مسؤل اجرای آزمایشات قرار دادم.
شاید باور نکنید، امامن از فردای آن روز شاهد تغییرات در شاگردانم بودم و این روش آن چنان اثر گذار بود که از همان روزهای نخست همه متوجه تأثیرات ارتباط مستمر بین من و دانش آموزان شده بودند وخودم نیز از خوشحالی سر از پا نمی شناختم چون نتیجه را به خوبی لمس می کردم وشور و شوق را در چشمان بچه ها می دیدم.. با این روش نیز اثر عوامل زیر کاهش یافت یا حذف شد:
1- بی انگیزه و بی علاقه بودن دانش آموزان در درس علوم
3- تنبلی و کم کاری
4- عدم داشتن اعتماد به نفس و خودباوری دانش آموزان
5- اضطراب ناشی از درس نخواندن در امتحانات
گردآوری شواهد (2)
پس از اجرای این روش ها تا امتحانات نوبت دوم سعی کردم تا دانش آموزان ضعیف نیز خودر ا بالا بکشند.
تا این که در امتحانات نوبت دوم امتحانات را به خوبی دادند نمرات دانش آموزان در جدول آورده شده است (جدول شماره 3).
حسین رستمی یگانه | مصطفی خدابنده لو | محسن سلطانی | رامین آهنگر | علی جهانشاهلو | خدیجه سلطانی | دانش آموز امتحان |
15 | 12 | 11 | 8.5 | 10 | 11 | مستمر |
12 | 10 | 10 | 11.5 | 9 | 14 | مستمر |
11.5 | 11 | 9 | 10.5 | 13 | 16 | مستمر |
12.5 | 11.5 | 13 | 12 | 12 | 14.5 | نمره نوبت دوم |
12.25 | 11.12 | 10.75 | 10.62 | 11 | 13.87 | میانگین |
جدول شماره 3میانگین نمرات مستمر نوبت دوم
نمودار میانگین نمرات نوبت دوم
نمودارار پیشرفت نمرات این6نفرا دانش آموزانم نیزرسم کردم(.نمودارشماره2)وبا مقایسه نمودار ستونی (شماره 1) ازاین نمودار می توان افزایش نمرات را به خوبی مشاهده نمود..
نمودار5: مقایسه میانگین نمرات اولیه و نوبت اول و نوبت دوم
بر اساس این نمودار مشاهده می شودکه نمره های6دانش آموز ضعیف به خوبی افزایش داشته است وروش های اجرا شده بسیار موًثربوده است.
نمودار مقایسه میانگین نمرات نوبت اول و دوم
اعتبار بخشی و ارزیابی
با دادن برنامه درسی در خانه نظمی به فعالیت های دانش آموزان داده می شد و هر کاری را در وقت مناسب انجام می دادند و این باعث می شد زمان بیشتری را به درس خواندن اختصاص د هند.
اجرای روش دوم و سوم بعد ار روش اول باعث شد که عوامل پیشرفت تحصیلی زیر ایجاد شود یا قوت پیدا کنند:
1-از بین رفتن کم رویی
2-ایجاد اعتماد به نفس وخود باوری
3-ایجاد انگیزه در دانش آموز
4-درک ارزش کار
5-توانایی در آینده نگری و ادامه تحصیل و ...
و در نهایت نتیجه ای که بدین وسیله در کلاس بدست‌آمد پس از گذشت چهل روز از اولین اقدام و اقدامات بعدی به طور آشکارا در کلاس تغییرات قابل توجهی بدست آمد. شور و شوقی که در دانش آموزان ضعیفم ایجاد شده بود کاملاً مشهود بود. علاقه آنان به امتحان دادن و رقابت های مفید آنان را کاملاً فرد دیگری نشان می داد و دیگر موقع درس دادن آنها بی توجه نبودند.
پس از هر امتحان به خوبی جواب سئوالات اشتباه خود را پیدا می کردند و می نوشتند.
هر کاری قرار بود انجام دهم درسی را بپرسم یا امتحان بگیرم یا در کار گروهی ،آنها را فعال می دیدم مادرها نیز در ملاقا ت هایشان هر بار بیش از پیش اظهار رضایت می کردند هر بار که موفقیت آنها را می دیدم هر چند ضعیف و سطحی آنها را تشویق می نمودم گاهی با هدیه، گاهی با کلمات تشویقی و زمانی نیز با دادن کارت تشویق نقدی و یا نصب اسم آنها در تابلو اعلانات.
مدیر محترم آموزشگاه آقای شفیعی که خود در جریان کار اقدام پژوهی من بودند با بازدیدهایی که از کلاس داشتند،این روش ها را کاملاً مؤثر و پیشرفت دانش آموزان را کاملاً مشهود دانستند.
نتیجه گیری، ایرادها، پیشنهادها
تحقیق حاضر با موضوع چگونه ضعف درسی دانش آموزانم را بهبود ببخشم در دست شما می باشد و این کاری است که با کمک تک تک دانش آموزان و همکاران گرامی اجرا گردیدو پس از کشف دانش آموزان ضعیف و نیازمند به کمک، برای نجات آنها راه حل هایی در نظر گرفته شده و در امتحانات نوبت دوم نیز نتیجه داده است. و اعتراف می کنم که بیشتر موفقیت من مربوط به همکاری مدرسه با من بوده است وبازدیدهای مدیر آموزشگاه که مرا قدم به قدم یاری نموده اند. به خصوص در گرفتن امتحانات مستمر و مداوم که حداقل هفته ای یکبار گرفته می شد و اگر نبود همکاری آنها از این مرحله اقدام پژوهی عقب می افتادم.
با این که هیچ طرح و تحقیقی بدون اشکال نیست در این طرح نیز ایراداتی وجود داشت از جمله:
1-والدین در چند جلسه که دعوت می شدند به سختی حاضر می شدند. و بعضی از انها نیز همکاری نمی نمودند.
2-ایرادی که بر خود من وارد است اینکه در ضبط شواهد توسط CD و نوار ضبط ویادداشت های همکاران و مصاحبه ها با اولیا ودانش آموزان کوتاهی نمودم و فقط به داشت نمرات تکوینی و نمرات نوبت اول ودوم اکتفا نمودم.
3- باید کار بیشتر صورت می گرفت اما به دلیل ضیق وقت و حجم بسیار مطالب این کار ممکن نبود.
پیشنهادهایی جهت بهتر شدن روند اجرای روش ها:
1-از همان ابتدای سال دانش آموزان ضعیف شناسایی شوند.
2-دبیران محترم خود را متعهد وملزم به بکارگیری مناسب از وسایل کمک آموزشی بدانند.
به کردا ر و ا ندیشه پا کز اد معلم مرا ا ین چنین یا د داد بکو ش ا ی فرا گیر کو شا نهاد که یک رو ز تو بی پژو هش مباد3-همیشه ودر همه حال ارتباط اولیا ومدرسه حفظ و تقویت شود.
فهرست منابع
1- صفوی،امان الله.(1375). کلیات روشها و فنون تدریس،تهران، انتشارات معاصر،چاپ ششم.
2- پارسا،محمد.(1357).نظریه های یادگیری و آموزشی،دانشگاه تربیت معلم ،چاپ اول.
3- قانمی،علی.(1378).خانواده و مسانل مدرسه ای کودکان،نشر آرین، چاپ سوم.
4-سیف ،علی اکبر.(1380).روشهای اندازه گیری وارزشیابی آموزشی،نشر دوران،چاپ چهارم.
5-قاسمی پویا،اقبال.(1382). راهنمای پژوهش در عمل،پژوهشکده تعلیم و تربیت،چاپ چهارم.
6-نصیریان،،شهناز.(1382). ارانه ی راهکارهای مناسب جهت کاهش افت تحصیلی دانش آموزان، انتشارات آموزش وپرورش.
7-مبینی پویا،محمد رضا.(1386. راهنمای نوشتن چکیده ی مقاله، سه شنبه،دوم بهمن 1386
8-رحیمی،عبدالکریم.(1386). عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،چهارشنبه،نوزدهم دیماه1386
به نام یکتای هستی بخش
مقدمه
تربیت فرزند با همۀ سادگی و طبیعی بودن از کارهای دشوارومسؤلیت های سخت وسنگین است.
تا روزی که طفل خرد سال و در آغوش مادر است نگهداری او برای والدین یک مشکل است، روزی که به راه می افتد این دشواری به گونه ای دیگر رخ می نمایدوزمانی که به مدرسه وکلاس درس وارد می شود وآغاز فراگیری علم و دانش های گونا گون می رسد ،این سختی دو چندان می شود.
همهً آنهایی که به مدرسه میروند به یک میزان توفیق پیشرفت ندارندوهمۀ آ نان که در سایۀ لطف و عنایت و زحمت والدین و مربیان قرار می گیرند، به یک درجه رشد نمی کنند.
برای عده ای مسألۀ افت تحصیلی پیش می آید که علت آن خواه موجه ویا غیرموجه برای والدین و مربیان مشکل آفرین است وطبیعی است که باید در این مورد تدابیر خاصی اندیشیده ومشکل بر طرف شود.
اساس این پژوهش دانش آموزانی را در بر می گیرد که دلیل عقب ماندگی درسی آن ها ذهنی وارثی نبوده ، بلکه در عین داشتن هوش و استعداد کافی از دروس و برنامه های تحصیلی عقب مانده اند و نمی توانند همگام با دیگر دانش آموزان پیش بروند ودر به دست آوردن موفقیت های تحصیلی دشواری هایی برای خود و دیگران می آفرینند.
به کار گیری روش های متعدد وابتکاری می تواند با توجه به موقعیت های مختلف زمانی ومکانی نقش مهمی در پیشرفت دانش آموزان داشته با شد و آینده ی تاریک وبی روح آنان را به دنیایی روشن وزیبا تبدیل نماید
.
توصیف وضع موجود
اینجانب زهرا منصوری دارای 5 سال سابقه تدریس با مدرک تحصیلی لیسانس علوم تجربی در سال تحصیلی 89-1388 به عنوان دبیر علوم تجربی آموزشگاه راهنمایی تربیت روستای قویی از توابع منطقه افشار مشغول خدمت می باشم.تعداد جمعیت دانش آموزی این مدرسه 79 نفر میباشد که به صورت تک شیفت ومختلط در 3 کلاس (هرپایه یک کلاس)اداره می شود .شغل اکثر اهالی روستا کشاورزی و دامداری میباشد به همین خاطر بیشتر دانش آموزان در صحرا یا خانه به والدین خود کمک می نمایند.
در طول سال تحصیلی در پایه اول راهنمایی با 20 نفر دانش آموز در موارد متعدد متوجه شدم که آزمون های کتبی و شفاهی بسیاری که در درس علوم تجربی به عمل می آوردم و روش تدریس های متعدد و فعال که به کار می گرفتم تعدادی از دانش آموزانم(6نفر) نمرات پائین تر از حد انتظار کسب می کنند و شدیداً دچار افت تحصیلی هستند.این دانش آموزان حتی سرکلاس هنگام تدریس یا حل کردن تمرینات علاقه ای از خود نشان نمی دادند و من نیز مجبور به استفاده از راه حل های موقت جهت جلب توجه آنها نسبت به درس بودم .
هر بار پس از تصحیح برگه های امتحانی واقعاً نگران می شدم و به این فکر می کردم که چرا اینگونه است ؟ و چگونه می توانم این وضعیت نامطلوب را تغییر دهم .
برای یادگیری بهتر گاهی امتحانات شفاهی برگزار می کردم و ابتدا افراد داوطلب را برای پاسخ دهی می آوردم ، سپس با هر گروه یکی ، دو نفر از شاگردان ضعیفم را نیز صدا می زدم اما باز می دیدم که نتیجه ی آن چنان مطلوب حاصل نمی شود .
.
با اینکه کلاس را به گروه هایی 5 نفره تقسیم بندی کرده بودم آنها در گروه کاری انجام نمی دادند و کارهای خارج از کلاس را انجام نمی دادند و همیشه داد سر گروه را در آورده بودند .
در مصاحبه هایی که با خود دانش آموزان داشتم آنها اظهار می کردند که قبل از امتحانات درس می خوانند ولی فراموش می کنند . ولی در صحبت با والدین آنها متوجه شدم که آنها نیز از نحوه ی درس خواندن و انجام تکالیف فرزندشان و نمرات امتحانی آنان ناراضی بودند .
مسئله را که با تعدادی از دبیران در میان گذاشتم آنان نیز عقیده داشتند که دانش آموزان به دلیل مشکلات زیادی که دارند قدرت تمرکز در کلاس را ندارند .
خواهر شریفی مربی پرورشی آموزشگاه که بیشتر با دانش آموزان این مدرسه سر و کار داشته است نیز اظهار داشتند که باید قبل از امتحانات نوبت اول مشکلات و مسایل آنان شناسایی میشد و راه حلی مناسب پیدا می کردید که تا حدودی پیشرفت در وضعیت درسی آنان ایجاد شود . دوست داشتم کاری کنم که این 6نفر نیز به دانش آموزان فعالی تبدیل شوند و سطح نمراتشان روز به روز بالاتر برود و بدین ترتیب تصمیم گرفتم با تحقیقات مناسب و مطالعه کتابهای مرتبط با این موضوع در این وضعیت تغییری دهم و بدین ترتیب پژوهش من شروع شد .
گرد آوری شواهد (1)
الف : کسب نمرات
با توجه به توضیحاتی که در توصیف وضع موجود گفته شد ارزیابی دقیقی از نمرات سه ماه مهر و آبان و آذرو نمرات نوبت اول انجام دادم و متوجه شدم که تعداد 6نفر از دانش آموزان پایه اول در درس علوم تجربی نتایج خوبی را کسب نکردند (پیوست1).
حسین رستمی | مصطفی خدابنده لو | محسن سلطانی | رامین آهنگر | علی جهانشاهلو | خدیجه سلطانی | دانش آموز امتحان |
7 | 9 | 6 | 8 | 7.5 | 9 | مستمر(علوم تجربی) |
6.5 | 7.25 | 7.5 | 10 | 6 | 10 | مستمر(علوم تجربی) |
9.5 | 8 | 9 | 8.5 | 8 | 9 | مستمر(علوم تجربی) |
7.5 | 8.5 | 7 | 8 | 8 | 8.5 | نمره نوبت اول |
7.62 | 8.18 | 7.62 | 8.62 | 7.37 | 9.12 | میانگین نمرات هر دانش آموز |
جدول شماره2:میانگین نمرات مهر،آبان،آذر ونوبت اول
نمودار میانگین نمرات در نوبت اول
ب : پرسش نامه
جهت آگاهی از دلایل دانش آموزان برای درس نخواندن به این 6نفر پرسش نامه ای دادم که10 تا از عوامل عمده ی افت تحصیلی(این 10عامل رابر اساس مطالعات خودم واظهارات همکاران وبا توجه به مشکلات کلاس از بین 50 دلیل انتخاب نمودم) در آن گنجانده شده بود و از آنها خواستم که آنچه حقیقت است را علامت بزنند . (پیوست 2 )
پس از بررسی و تجزیه و تحلیل پاسخ ها مشخص شد که دانش آموزان به ترتیب عوامل زیر را سبب کاهش نمرات خود می دانند:
* نداشتن برنامه ریزی درسی مناسب درخانه:100%
* بی توجهی والدین به اموردرسی فرزندشان:100%
* درس نخواندن وکم کاری:87%
* بی توجهی سر کلاس:75%
* بی دقتی در امتحانات:62%
* تصمیم نداشتن جهت ادامه تحصیل:50%
* ضعیف بودن پایه :36%
* اختلافات ودرگیریهای والدین:25%
* اضطراب امتحان:25%
* مناسب نبودن روش تدریس معلم:12%
ج : مصاحبه با والدین
در تاریخ 05/11/1388جلسه ای با والدین این بچه ها در رابطه با ضعف فرزندشان و کارهایی که در خانه انجام می دهند صحبت کردم و اظهارات آنها را یادداشت نمودم که در زیر آمده است.
. پدر رامین آهنگر :رامین از وقتی به خانه می آید تمام فکرش بازی و سرگرمی است . تند تند تکالیفش را انجام می دهد و اگر قرار باشد که امتحانی بدهد اصلاً به ما نمی گوید مادر مصطفی خدابنده لو : مصطفی بازیگوش است . وقتی به خانه می آید می خورد و می خوابد و بعد از بیدار ی تا قبل از شام در کوچه فوتبال بازی می کند.
مادر محمد وعلی جهانشاهلو : محمد وعلی برادر هستند اما هر دو ضعیف هستند و در نوشتن تمرینات و تکالیف خارج از کلاس مشکل دارند ، ما هم سواد نداریم و نمی توانیم به آنها کمک کنیم .
پدر محسن سلطانی : ما در خانه مشکلات زیادی داریم ( شروع می کند به گفتن آنها) . وقتی محسن به خانه می آید کیفش را در گوشه ای می اندازد و به سراغ گوسفدان به صحرا می رود.
مادر حسین رستمی :
وقتی حسین به خانه می آید غذا می خورد ، استراحت می کند و بعد خودش شروع به مشق نوشتن و درس خواندن می کند ولی نمی دانم چرا نتیجه امتحاناتش این قدر بد است .
د : مصاحبه با همکاران
درجلسه ای درشورای دبیران در مورخه 15/11/1388 با همکاران در رابطه با
دلایل افت تحصیلی تبادل نظر نمودیم .
آقای شفیعی ( مدیر آموزشگاه ) :" بیشتر دلیل گرفتن نمره کم بی توجهی خانواده ها به درس و مشق بچه هاست ، چون دانش آموزان این منطقه بیشتر دارای مشکلات خانوادگی از قبیل ، اعتیاد ، ، درآمد کم ، بی سوادی هستند و دیگر جایی برای درس خواندن و یا توجه کردن به فرزندشان ندارند . آنها اهمیت نمی دهند که فرزندشان ادامه تحصیل کند و تا پنجم را که خواندند دیگر ترک تحصیل می کنند و انگیزه ای برای ادامه تحصیل ندارند" .
" دانش آموزان به دلیل ضعف پایه درسی باتلاش های بسیار معلم و خودشان باز نتیجه کمی را بدست می آورند . همچنین خانواده ها نقش مهمی در پیشرفت دانش آموزان دارند و باید آنها را وادار به همکاری نمائیم."
همچنین سایر همکاران نیز اذعان داشتند عواملی همچون:نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه وتحصیل،برخورد والدین با دانش آموزومحیط نا امن خانواده و وادار نمودن دآنش آموزان به کارهای سخت در افت تحصیلی موثرهستند.
ایشان معتقد بودند: برطرف کردن موارد فوق واجرا نمودن راه کارهای زیر می تواند مفید واقع شود:برنامه ریزی قابل اجرا،تغذیه مناسب،ایجاد صمیمیت،بررسی با دقت تکالیف در منزل،استفاده از تشویق و...."
پیشینه تحقیق :
تعریف افت تحصیلی "منظور از افت تحصیلی " کاهش عملکرد تحصیلی و درسی دانش آموزان از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب است یا به عبارتی دیگر فاصله قابل توجهی که بین توان و استعداد بالقوه و توان بالفعل خود در فعالیتهای درسی وپیشرفت تحصیلی مشهود باشد.
گرچه این تعریف می تواند همان کسانی که به دنبال شکست های پی درپی،از تحصیل عقب مانده اند رادربر گیرد،اما مفهوم افت تحصیلی صرفاً مردودی یا شکست در امتحانات نیست و می تواند شامل هر دانش آموزی شود که آموخته های آموزشگاهی او کمتر از توان بالقوه ودر حد انتظار اوست.
براساس این تعریف دانش آموزان تیزهوش نیزممکن است دچار افت تحصیلی وکم آموزی شوند."نصیریان(1382)
قائمی (1378) از دلایل عمده ضعف درسی دانش آموزان به موارد زیر اشاره می کند:
تنبلی، کمی هوش و استعداد، اختلافات والدین درگیریهای والدین، روش کار معلم، تبعیض ها، تنبیهات سخت، سنگینی برنامه، فشارهای روانی، معاشران بد، تمسخر و تحقیرها، محدودیت ها، وابستگی ها، و ... او می نویسد :" شاید ما نتوانیم در مورد اصلاح دانش آموز صددرصد به پیروزی برسیم ولی اصل مسأله باید مورد توجه قرار گیرد که موفقیت ما می تواند از درصد بالایی برخوردار باشد. به هر حال باید علل زمینه ساز ضعف درسی مشخص شوند و برای رفع آنها و جبران کمبودها خانه و مدرسه باید رابطه ی تنگاتنگ داشته باشند. باید برنامه ریزی شود و معلوم باشد که دانش آموز در خانه باید چه ساعتی از روز درس بخواند؟چه ساعتی بازی کند؟ کی بخوابد؟.این برنامه ریزی باید بر اساس توانائی های او انجام شود."
رحیمی (1386) در مقاله ای تحت عنوان «عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان » از عوامل موثر در رشد تحصیلی به شرح زیر نام می برد :
1- سازمان آموزش و پرورش
2- تأکید بر رشد عقلانی
3- جو عاطفی مدرسه و کلاس
4- پیش فرض های معلمان
5- عقب ماندگی آموخته شده
6- مسایل درون خانواده
وی در رابطه با اثرات پیشرفت تحصیلی می نویسد:
"اهمیت پیشرفت تحصیلی در سلامت روانی دانش آموزان به حدی است که برخی از متخصصان آن را حداقل تا نیمه دوم دوره جوانی معیار اساسی برای تشخیص عملکرد سالم دانسته اند".
بلوم به نقل ازرحیمی (1368) می نویسد: "هنگامی که محیط مدرسه محیطی حاکی از شایستگی و لیاقت را برای دانش آموزان فراهم کند نوعی مصونیت در برابر بیماری های روانی در فرد ایجاد می شود ولی افراد شکست خورده معمولاً به افسردگی، ناسازگاری و بی قراری مبتلا می گردند".
او در ادامه مقاله می نویسد:" اولین قدم جهت پیشرفت دانش آموز فرصت دادن به وی است تا موفقیت را هر چند سطحی تجربه کند و عزت نفس پیدا کند".
بلوم به نقل ازرحیمی( 1368 ) می نویسد:"بهره گیری از راه های زیر می تواند در ایجاد انگیزه در دانش آموزان به معلمان کمک کند:
1- بیان دقیق هدف های آموزشی
2- استفاده از تشویق های کلامی
3- بهره گیری ازآزمون هاو نمرات درایجاد انگیزه
4- ارائه محرک های جالب و تازه
5- ارائه ی مطالب از آسان به مشکل
6- پرهیز از ایجاد رقابت های نامناسب
7- استفاده از روش های متنوع در تدریس"
در جائی دیگر به این مورد برخورد کردم که:
"تماس و داد و ستددانش آموزان دارای ضعف درسی با هم سالان صرف نظر از نتایج مطلوب بسیاری که دارد، دست کم این مزیت را دارد که کودک را از حالت خود مداری خارج کند و به واقع گرایی رهنمون می سازد".پارسا(1357)
تجزیه وتحلیل داده ها
طبق لیست نمرات ومعدل دانش آموزان میانگین کل نمرات این 8 دانش آموز نمره ی -/7- می باشد که بسیار نامطلوب است؟ چه عواملی باعث این افت نمره شده است؟
چه موانعی باعث پیشرفت این دانش آموزان شده است ؟آیا واقعاً تمایلی به تحصیل ندارند؟ آیا از آینده ای که در انتظارشان است خبر ندارند؟اینها سوالاتی بود که به ذهنم می آمد. با توجه به شواهد 1 اعم از لیست نمرات، بررسی پاسخ نامه ها، بحث و تبادل نظر با همکاران محترم در رابطه با دلایل افت تحصیلی در مدرسهً خودمان و با استفاده از مطالعه کتاب ها و تحقیقات قبلی در این زمینه راه حل های را مورد بررسی قرار دادم.
یافتن راه حل ها
علت1:عدم علاقه به ادامه تحصیل:
راه حل ها
1- مشاوره با دانش آموز
2- مصاحبه با والدین
3- کم کردن انتظارات عالی
4- تشویق دانش آموز
5- مقایسه نکردن دانش آموز با دیگران
علت2:عدم درک ارزش کاروتوان آینده نگری
راه حل ها
1- معرفی افراد موفق
2- مطالعه کتاب غیر درسی
3- صحبت با دانش آموز
علت3:نداشتن انگیزه
راه حل ها
1- ایجاد علاقه به درس
2- دادن مسؤلیت
3- تشویق به موقع
علت4:ترس و اضطراب امتحان
راه حل ها
1-ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموز
2-آمادگی قبل از امتحان
3-صحبت با والدین
4-در نظر گرفتن هدف های کوتاه مدت
علت5 : عدم بکار گیری از وسایل کمک آموزشی در تدریس
راه حل ها
1- تجهیز آموزشگاه به وسایل کمک آموزشی و آزمایشگا هی
2- استفاده دقیق و بمو قع دبیران از وسایل کمک آموزشی
3- دادن آزادی عمل بیشتر به دانش آموزان در اجرای آزمایشهای کتاب
علت6: عدم رابطه بین خانه و مدرسه
راه حل ها
1- دعوت از والدین
2- توجیه والدین
3- فراهم آوردن امکانات
علت7::بی توجهی والدین نسبت به امور درسی فرزندشان
راه حل ها
1- ایجاد ارتباط بین خانه و مدرسه
2- مقایسه نکردن دانش آموز با دیگران توسط والدین
3- جلوگیری از تمسخر و تحقیر شد
انتخاب طرح جدید و اجرای آن
پس از بررسی کامل متوجه شدم که برای رسیدن به هدفم روش های بسیاری وجود دارد که دیگران هم استفاده کرده و گاهاً نیز موفق شده اند. اما من 3 روش برای دستیابی به هدفم پیدا کردم که خیلی سریع می توانستم با اجرای آن به بسیاری از عوامل اثرگذار بر پیشرفت تحصیلی دست پیدا کنم .
روش اول: دادن برنامه ی درسی
قبل از هر کاری چون به این نتیجه رسیده بودم که دانش آموزانم در خانه برنامه درسی منظمی ندارند و دچار سردرگمی هستند با کمک خود دانش آموزان در تاریخ 25/11/88 شروع کردیم به تهیه یک برنامه درسی که در توان کلیه دانش آموزان باشد. برای این که بعد از تعطیل شدن کلاس و رفتن به خانه بدانند چه ساعتی باید چه کاری انجام دهند این بیشتر یک برنامه پیشنهادی بود که کلیه دانش آموزانم از آن استقبال کردند.
روش دوم:تبادل نظررودرروی دانش آموز قوی با ضعیف . باتوجه به پاسخ های پرسشنامه قبلی و آگاه بودن از برنامه ریزی کردن دانش آموزان قوی خودم برای درس خواندن 6نفر از دانش آموزان ممتازم را قبلاً با آنها نیز در این باره صحبت کرده بودم (در تاریخ (27/11/88) و 6نفر دانش آموز تحت تحقیق را صدا زدم و آنها را به کلاس جبرانی بردم هر دانش آموز ممتاز با یک دانش آموز ضعیف در یک نیمکت نشاندم(گروه های دونفره) و از آنها خواستم در رابطه با سوالاتی که روی تخته می نویسم با هم تبادل نظر کنند.. قرار شد سئوال هارا یکی یکی پاسخ دهند و ابتدا دانش آموز ضعیف، سپس دانش آموز قوی توضیح دهد. آنها به سوالات جواب می دادند و وقتی نظارت می کردم متوجه می شدم که دانش آموزان ممتازچه زیباجواب ها را می دادندو دانش آموزان ضعیف به خوبی و با دقت گوش می دادند. در آخر نیز با پایان یافتن تبادل نظرها خودم نیز با پرسش و پاسخ هایی بحث را کامل کردتااگر پاسخ بعضی سوال ها ناقص بود یا هدف رسانده نشده بود کارناتمام نماند و من به هدفم در این روش نزدیک شوم.
در این روش دانش آموزان با هم کلاسی های خود صحبت می کنند. دانش آموز ضعیف می بیند و متوجه می شود که دوست ممتاز او چگونه فکر می کند؟ چه تصمیماتی برای آینده دارد؟ چگونه درس می خواند که برای امتحان اضطراب ندارد؟ و به این نتیجه می رسد که دوست من به دلایلی که گفت، موفق شده است.
در نتیجه دراوحس رسیدن به موفقیت ایجاد می شود و جان می گیرد. و علل زیر که از عوامل عمده ای در نداشتن انگیزه و افت تحصیل هستند از بین می رود:
1- عدم توان آینده نگری
2- ناتوانی در درس ارزش کار
3- نداشتن برنامه مناسب درس خواندن
4- احساس تنبلی و بی حوصلگی
5- عدم ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل
6- ترس و اضطراب در امتحان و ...
می بینید که به همین آسانی بسیاری از عوامل اثرگذار بر پیشرفت نیز ایجاد می شوند .
روش سوم: استفاده بیشتر از وسایل کمک آموزشی در امر یادگیری و یاددهی
قبل از امتحانات نوبت اول در تدریس علوم سعی می کردم از وسایل کمک آموزشی استفاده کنم و آزمایشهای داخل کتاب را انجام دهم ولی احساس کردم که باید در اجرای آزمایشات بی خطر به دانش آموزانم آزادی عمل بیشتری بدهم و از آنها بیشتر کمک بگیرم .
به این ترتیب ازاوایل نوبت دوم اجرای آزمایشها و تدریس بعضی از فصول کتاب را به دانش آموزان به صورت گروهی واگذار کردم و دانش آموزان ضعیف نوبت اول رابه نوبت مسؤل اجرای آزمایشات قرار دادم.
شاید باور نکنید، امامن از فردای آن روز شاهد تغییرات در شاگردانم بودم و این روش آن چنان اثر گذار بود که از همان روزهای نخست همه متوجه تأثیرات ارتباط مستمر بین من و دانش آموزان شده بودند وخودم نیز از خوشحالی سر از پا نمی شناختم چون نتیجه را به خوبی لمس می کردم وشور و شوق را در چشمان بچه ها می دیدم.. با این روش نیز اثر عوامل زیر کاهش یافت یا حذف شد:
1- بی انگیزه و بی علاقه بودن دانش آموزان در درس علوم
3- تنبلی و کم کاری
4- عدم داشتن اعتماد به نفس و خودباوری دانش آموزان
5- اضطراب ناشی از درس نخواندن در امتحانات
گردآوری شواهد (2)
پس از اجرای این روش ها تا امتحانات نوبت دوم سعی کردم تا دانش آموزان ضعیف نیز خودر ا بالا بکشند.
تا این که در امتحانات نوبت دوم امتحانات را به خوبی دادند نمرات دانش آموزان در جدول آورده شده است (جدول شماره 3).
حسین رستمی یگانه | مصطفی خدابنده لو | محسن سلطانی | رامین آهنگر | علی جهانشاهلو | خدیجه سلطانی | دانش آموز امتحان |
15 | 12 | 11 | 8.5 | 10 | 11 | مستمر |
12 | 10 | 10 | 11.5 | 9 | 14 | مستمر |
11.5 | 11 | 9 | 10.5 | 13 | 16 | مستمر |
12.5 | 11.5 | 13 | 12 | 12 | 14.5 | نمره نوبت دوم |
12.25 | 11.12 | 10.75 | 10.62 | 11 | 13.87 | میانگین |
جدول شماره 3میانگین نمرات مستمر نوبت دوم
نمودار میانگین نمرات نوبت دوم
نمودارار پیشرفت نمرات این6نفرا دانش آموزانم نیزرسم کردم(.نمودارشماره2)وبا مقایسه نمودار ستونی (شماره 1) ازاین نمودار می توان افزایش نمرات را به خوبی مشاهده نمود..
نمودار5: مقایسه میانگین نمرات اولیه و نوبت اول و نوبت دوم
بر اساس این نمودار مشاهده می شودکه نمره های6دانش آموز ضعیف به خوبی افزایش داشته است وروش های اجرا شده بسیار موًثربوده است.
نمودار مقایسه میانگین نمرات نوبت اول و دوم
اعتبار بخشی و ارزیابی
با دادن برنامه درسی در خانه نظمی به فعالیت های دانش آموزان داده می شد و هر کاری را در وقت مناسب انجام می دادند و این باعث می شد زمان بیشتری را به درس خواندن اختصاص د هند.
اجرای روش دوم و سوم بعد ار روش اول باعث شد که عوامل پیشرفت تحصیلی زیر ایجاد شود یا قوت پیدا کنند:
1-از بین رفتن کم رویی
2-ایجاد اعتماد به نفس وخود باوری
3-ایجاد انگیزه در دانش آموز
4-درک ارزش کار
5-توانایی در آینده نگری و ادامه تحصیل و ...
و در نهایت نتیجه ای که بدین وسیله در کلاس بدست‌آمد پس از گذشت چهل روز از اولین اقدام و اقدامات بعدی به طور آشکارا در کلاس تغییرات قابل توجهی بدست آمد. شور و شوقی که در دانش آموزان ضعیفم ایجاد شده بود کاملاً مشهود بود. علاقه آنان به امتحان دادن و رقابت های مفید آنان را کاملاً فرد دیگری نشان می داد و دیگر موقع درس دادن آنها بی توجه نبودند.
پس از هر امتحان به خوبی جواب سئوالات اشتباه خود را پیدا می کردند و می نوشتند.
هر کاری قرار بود انجام دهم درسی را بپرسم یا امتحان بگیرم یا در کار گروهی ،آنها را فعال می دیدم مادرها نیز در ملاقا ت هایشان هر بار بیش از پیش اظهار رضایت می کردند هر بار که موفقیت آنها را می دیدم هر چند ضعیف و سطحی آنها را تشویق می نمودم گاهی با هدیه، گاهی با کلمات تشویقی و زمانی نیز با دادن کارت تشویق نقدی و یا نصب اسم آنها در تابلو اعلانات.
مدیر محترم آموزشگاه آقای شفیعی که خود در جریان کار اقدام پژوهی من بودند با بازدیدهایی که از کلاس داشتند،این روش ها را کاملاً مؤثر و پیشرفت دانش آموزان را کاملاً مشهود دانستند.
نتیجه گیری، ایرادها، پیشنهادها
تحقیق حاضر با موضوع چگونه ضعف درسی دانش آموزانم را بهبود ببخشم در دست شما می باشد و این کاری است که با کمک تک تک دانش آموزان و همکاران گرامی اجرا گردیدو پس از کشف دانش آموزان ضعیف و نیازمند به کمک، برای نجات آنها راه حل هایی در نظر گرفته شده و در امتحانات نوبت دوم نیز نتیجه داده است. و اعتراف می کنم که بیشتر موفقیت من مربوط به همکاری مدرسه با من بوده است وبازدیدهای مدیر آموزشگاه که مرا قدم به قدم یاری نموده اند. به خصوص در گرفتن امتحانات مستمر و مداوم که حداقل هفته ای یکبار گرفته می شد و اگر نبود همکاری آنها از این مرحله اقدام پژوهی عقب می افتادم.
با این که هیچ طرح و تحقیقی بدون اشکال نیست در این طرح نیز ایراداتی وجود داشت از جمله:
1-والدین در چند جلسه که دعوت می شدند به سختی حاضر می شدند. و بعضی از انها نیز همکاری نمی نمودند.
2-ایرادی که بر خود من وارد است اینکه در ضبط شواهد توسط CD و نوار ضبط ویادداشت های همکاران و مصاحبه ها با اولیا ودانش آموزان کوتاهی نمودم و فقط به داشت نمرات تکوینی و نمرات نوبت اول ودوم اکتفا نمودم.
3- باید کار بیشتر صورت می گرفت اما به دلیل ضیق وقت و حجم بسیار مطالب این کار ممکن نبود.
پیشنهادهایی جهت بهتر شدن روند اجرای روش ها:
1-از همان ابتدای سال دانش آموزان ضعیف شناسایی شوند.
2-دبیران محترم خود را متعهد وملزم به بکارگیری مناسب از وسایل کمک آموزشی بدانند.
به کردا ر و ا ندیشه پا کز اد معلم مرا ا ین چنین یا د داد بکو ش ا ی فرا گیر کو شا نهاد که یک رو ز تو بی پژو هش مباد3-همیشه ودر همه حال ارتباط اولیا ومدرسه حفظ و تقویت شود.
فهرست منابع
1- صفوی،امان الله.(1375). کلیات روشها و فنون تدریس،تهران، انتشارات معاصر،چاپ ششم.
2- پارسا،محمد.(1357).نظریه های یادگیری و آموزشی،دانشگاه تربیت معلم ،چاپ اول.
3- قانمی،علی.(1378).خانواده و مسانل مدرسه ای کودکان،نشر آرین، چاپ سوم.
4-سیف ،علی اکبر.(1380).روشهای اندازه گیری وارزشیابی آموزشی،نشر دوران،چاپ چهارم.
5-قاسمی پویا،اقبال.(1382). راهنمای پژوهش در عمل،پژوهشکده تعلیم و تربیت،چاپ چهارم.
6-نصیریان،،شهناز.(1382). ارانه ی راهکارهای مناسب جهت کاهش افت تحصیلی دانش آموزان، انتشارات آموزش وپرورش.
7-مبینی پویا،محمد رضا.(1386. راهنمای نوشتن چکیده ی مقاله، سه شنبه،دوم بهمن 1386
8-رحیمی،عبدالکریم.(1386). عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،چهارشنبه،نوزدهم دیماه1386